Գենդեր և մեդիա (հավասարակշռված անհավասարակշռություն)

Լրատվամիջոցները կարևոր դեր են խաղում հասարակության մեջ: Նրանք զեկուցում են ընթացիկ իրադարձությունների մասին, հիմք են տալիս մեկնաբանությունների համար, մոբիլիզացնում են քաղաքացիներին տարբեր հարցերի շուրջ, վերարտադրում գերակշռող մշակույթն ու հասարակությունը: Այսպիսով, ԶԼՄ-ները կարող են կարևոր դերակատար լինել գենդերային հավասարության խթանման գործում ինչպես աշխատանքային միջավայրում (բոլոր մակարդակներում կանանց զբաղվածության և առաջխաղացման առումով), այնպես էլ կանանց և տղամարդկանց ներկայացվածության (ազնիվ գենդերային պատկերման և չեզոքության կիրառման առումով):

Ո՞րն է ԶԼՄ-ների դերը գենդերային հավասարության գործում:

Լրատվամիջոցները կարևոր դեր են խաղում այն հարցում, թե ինչպես են մարդիկ ձևավորում իրենց ինքնությունը, սոցիալական նորմերը և արժեքները՝ կապված սեռի հետ: Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ փոքր տարիքից երեխաների վրա ազդում են լրատվամիջոցների կողմից իրենց ներկայացված գենդերային կարծրատիպերը։ Օրինակ, Plan International-ը և Geena Davis Institute for Gender in the Media-ն գտնում են, որ աղջիկներն ու երիտասարդ կանայք կորցնում են վստահությունն ու ամբիցիաները, եթե էկրանին չեն տեսնում կանանց՝ որպես առաջնորդների: Լրատվամիջոցների բովանդակության մեջ գենդերային անհավասարությունը գոյություն ունի կանանց թե՛ թերներկայացվածության և թե՛ սխալ ներկայացվածության պատճառով: Տղամարդիկ շատ ավելի հավանական է, որ ընկալվեն որպես լրագրողներ, փորձագետներ և սուբյեկտներ, քան կանայք: Գենդերային անհավասարությունը հստակ տեսանելի է նաև լրատվամիջոցներում։ Թեև ավելի շատ կանայք սովորում և մուտք են գործում լրագրություն, նրանք դեռևս բախվում են անվտանգության, աջակցության և կարիերայի առաջխաղացման զգալի խոչընդոտների և մնում են ոլորտում քիչ ներկայացված: Լրատվամիջոցները կարող են հավերժացնել գենդերային անհավասարությունները, բայց նաև կարող են դրանց անդրադառնալ և մարտահրավեր նետել: Լրատվամիջոցները մեծ ներուժ ունեն ցուցադրելու գենդերային ավելի հավասարակշռված, ներառական և բազմազան պատկերներ՝ այդպիսով նպաստելով ավելի արդար հասարակությանը:

Բաց հասարակության հիմնադրամը անցկացրել է հետազոություն Հայկական մեդիայում, և ստորև ներկայացնում ենք կանանց ներգրավվածությունը հայկական մեդիայում և գովազդներում:

• Գովազդում պատկերված են մեծամասամբ երիտասարդ կանայք` 78%, միջին տարիք` 14%, տարեց կանայք` 3%  

• Գովազդի հերոսուհիների մեծամասությունը հանդես է գալիս կարճ բաց հագուստով կամ ներքնազգեստներով:

• Կանանցից  42 % ընկալվում է որպես գեղեցկության, 22%-ը` հրապուանքի, սեքս օբյեկտ. կնոջ մարմինը օգտագործվում է գնորդին գրավելու համար. կինը ներկայանում է իրերի, կենդանիների կամ կահույքի անբաժանելի մասի, ատրիբուտի  տեսքով:

• Կերպարները հիմնականում թույլ են, պասիվ, գեղեցիկ, նրանց հազվադեպ կարող ենք տեսնել որևէ գործողության մեջ:

• Հեռուստատեսային գովազդների  80%-ի դեպքում լսվում է տղամարդու ձայն, 12%` կնոջ, 8%` կադրից դուրս ձայն չկա…

• Հեռուստատեսային  գովազդներում ներգրավված կին կերպարների 81%-ը ընդհանրապես չի խոսում:

Ստորև նաև ներկայացնում ենք Օքսեջեն հիմնադրամի իրականացրած հետազոտությունը “ԽՏՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆ ՈՒ ԲՌՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԵՌՈՒՍՏԱԵԹԵՐՈՒՄ ԵՎ ԼՐԱՏՎԱԿԱՆ ԿԱՅՔԵՐՈՒՄ. ՈՐՔԱՆՈՎ Է ԳԵՆԴԵՐԱՅԻՆ ԶԳԱՅՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆՅԱՆ ՄԵԴԻԱՆ”

Մշտադիտարկման ընթացքում ընտրվել են բանալի բառեր՝ բնորոշելու, թե սեռի հիշատակմամբ հրապարակումներում կնոջ/տղամարդու կերպարները կամ նրանց շուրջ ծավալված իրադարձություններն ինչ թեմայով եւ ինչ հաճախականությամբ են արծարծվել դիտարկված կայքերում։Ընտրված բանալի բառերն են՝ հավասար իրավունքներ, քաղաքացիական ակտիվություն, արտաքին տեսք, սեքսուալ կերպար, մոր կերպար, կին մասնագետ (օր.՝ ուսուցիչ, բժիշկ), խտրականություն, բռնություն, ատելության խոսք, այլ ։ Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ առցանց պարբերականներում սեռի հիշատակմամբ հրապարակումներում տղամարդու կերպարին շատ քիչ անդրադարձ է եղել (0,2%)՝ ներքոնշյալ գրաֆիկներում արտացոլված պատկերներն ամբողջությամբ կանանց կերպարի մասին են։