Հատկապես վերջին տասնամյակներում հայտնի դարձած գլոբալացման կամ համաշխարհայնացման գործընթացը, որն իրականում շատ հին ծագում ունի, այսօր շատ հակասական կարծիքների է բախվում․ նոր հնարավորություննե՞ր, թե՞ միօրինակություն, նահա՞նջ, թե՞ առաջընթաց։
Ի՞նչ է համաշխարհայնացումը և որտե՞ղ է պետք փնտրել նրա արմատները
Գլոբալիզացիան կամ համաշխարհայնացումը մի գործընթաց է, որը տնտեսական, քաղաքական, հասարակական և մշակութային գաղափարներն ազգային սահմաններից դուրս բերելու, համաշխարհային բաց ցանց ստեղծելու նպատակ ունի։
Կարելի է կարծել, թե սա երիտասարդ գործընթաց է, սակայն գլոբալիզացիան բավականին երկար ճանապարհ է անցել՝ համապատասխանելով ժամանակի պահանջներին ու դարերի ընթացքում իր հետքը թողնելով քաղաքակրթության ձևավորման տարբեր փուլերում։ Շատ հին ժամանակներում գլոբալիզացիայի դրսևորման լավագույն օրինակներից մեկը միջցեղային առևտուրն էր, ինչը փակ հասարակության սահմանները ընդլայնելու ու որոշ չափով հաղորդակցություն ապահովելու հնարավորություն տվեց։ Այս նպատակին էր ծառայում նաև մեզ հայտնի Մետաքսի ճանապարհը։ Հետագայում առևտրի ազատականացման, համաշխարհային շուկայի ստեղծումով գլոբալիզացիան նոր փուլ թևակոխեց՝ ընդգրկելով հասարակության ավելի լայն շերտեր ու ազդեցության ավելի նկատելի գոտի ստեղծելով։
Ինքնության կորու՞ստ, թե՞ զարգացման ճանապարհ
Համաշխարհայնացման գործընթացն այսօր իր ազդեցությունն է թողնում մեզ շրջապատող գրեթե բոլոր ոլորտներում։ Հնարավոր ամեն ճանապարհով համընդհանուր արժեքներ են ստեղծվում ու տարածվում։ Սա, միանշանակ, թե՛ դրական, թե՛ բացասական կողմեր ունի։ Բաց հասարակությունը, մշակույթի տարածման համար ճանապարհ հարթելով, բոլորին ընկալելի ու հասանելի նորմեր առաջ բերեց։ Սրա արդյունքում այսօր փողոցում քայլող մարդկանց ազգությունը, կրոնը հագուստով որոշելն անհամեմատ դժվար է դարձել․ ազգային տարզաներով շրջող մարդկանց չես հանդիպի։ Մշակույթի տարածմանը զուգընթաց՝ գլոբալիզացիան առանձնահատկությունների, ազգին բնորոշ արժեքային համակարգի վերացման, ձուլման պատճառ դարձավ։ Ինչ-որ առումով սա նկատելի նահանջ է։
Քաղաքական զարգացումները վերջին շրջանում առավել, քան երբևէ համընդհանուր արձագանք են ստանում։ Համամարդկային արժեքների կողքին ձևավորվում է համամոլորակային հիմնախնդիրների դեմ պայքարը, բոլորի շահերը դառնում են ընդհանուր, մտածելակերպը դառնում է ընդունելի ու հասկանալի աշխարհի մյուս մայրցամաքներում ապրողների համար։ Կառավարման այս ձևի տարածումը պետությունների դերի նվազեցման պատճառ կարող է դիտարկվել։
Երբ խոսում ենք գլոբալիզացիայի մասին, պետք է նշենք, որ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների զարգացումն առանցքային նշանակություն ունեցավ գործընթացում․ հաղորդակցությունը, ապրանքաշրջանառությունը դեռ այսքան հեշտ ու հասանելի չէին եղել։
Նոր հնարավորություններ, նոր աշխատատեղեր, կրթություն ստանալու ու ապաշրջափակման նոր ուղիներ, բայց միևնույն պահին ազգայինից հեռացում, օտարացում ու տեղական արտադրողի անտեսում։ Սա չի կարող լինել միանշանակորեն դրական կամ բացասական։ Փաստն այն է, որ մեզնից յուրաքանչյուրն ամեն վայրկյան բախվում է համաշխարհայնացման գործընթացին՝ շատ անգամ նույնիսկ չպատկերացնելով, որ դրա կարևոր մասն է։ Գլոբալիզացիան մեր շուրջն է՝ մարդկանց ու պետությունների միջև։ Մենք չենք կարող պայքարել ինքներս մեր դեմ։
Մեկնաբանություններ