Առողջություն, թե՞ անառողջ սնունդ

«Առողջ սնունդ» հասկացությունը ներկայումս որքան էլ արդիական, այնքան էլ
սխալ հասկացված հասկացություններից մեկն է մեր հասարակության մեջ:
Որպեսզի խուսափենք թյուրըմբռնումներից Jour News-ը հարցազրույց է
անցկացրել որակավորված սննդաբան Ժասմենա Չախալյանի հետ:

-Որպես առաջին հարց՝ կխնդրեմ նախ մի փոքր պատմեք Ձեր մասին. Դուք
նույնպես ունեցել եք ավելորդ քաշի խնդիր: Ինչպե՞ս եք կարողացել հաղթահարել
այն:

-Ավելորդ քաշի խնդիր ունեցել եմ մանկուց, դեռահաս տարիքում բազմաթիվ մոնո,
սխալ և անարդյունք դիետաներ եմ պահել: Հասակակիցներիս շրջանում
ենթարկվում էի bullying-ի ավելորդ քաշի պատճառով: Այդ ժամանակ շատ խոցելի
էի, ինտրովերտ, փորձում էի ոչնչով աչքի չընկնել, չխոսկան էի, սիրում էի
մենակություն, մի շարք բարդույթներ ունեի, «shopping»-ը իսկական տանջանք էր:
2013 թվականից, երբ արդեն ուսանող էի, սկսեցի ուսումնասիրել առողջ ապրելակերպը: Այդ ժամանակ առողջ ապրելակերպի բլոգինգը Հայաստանում
առհասարակ զարգացած չէր. հետևում և կարդում էի արտասահմանյան
բլոգերների և սննդաբանների: Սկսեցի փոխել սովորություններս. սնվեցի առողջ և
բալանսավորված, սիրեցի ինքս ինձ և գտա ինձ: Այսպես կորցրի 32 կգ, բայց շատ
ավելի մեծ էր այն, ինչ ձեռք բերեցի: Իմ կյանքը լիովին փոխվեց ոչ միայն այն պատճառով, որ
փոխվեց իմ արտաքինը, այլև որովհետև կերտվեց իմ հոգին. ես դարձա ավելի
ուժեղ, սովորեցի սպասելու և համբերելու արվեստը, դրսևորեցի և ձեռք բերեցի մեծ
կամքի ուժ, որը ինձ առ այսօր այլ ոլորտներում էլ օգնում է: Այս ամենն ինձ
դարձրեց ինքնավստահ և համարձակ:Եվ հիմա ես հստակ կարող եմ ասել, որ
առաջվա ինտրովերտը չեմ:

-Դուք բացել եք նաև ինստագրամյան էջ՝ «Fat2fit.am» անունով: Կասե՞ք, ո՞րն է դրա
նպատակը, ինչի՞ համար է նախատեսված:

-Ինձ շատ են գրում աղջիկներ՝ հատկապես դեռահաս տարիքի՝ պատմելով, որ չեն
սիրում իրենց մարմինը, խուսափում են հայելու մեջ նայելուց, որ չտխրեն, ունեն
ինքնավստահության պակաս: Նրանց և նիհարել ցանկացող մարդկանց օգնելու
նպատակով բացեցի «Fat2fit.am» ինստագրամյան էջը, որտեղ և՛ առողջ սննդին
վերաբերող, և՛ մոտիվացնող տարբեր հրապարակումներ եմ
կատարում: Ընդհանրապես դեռահասներն ամենախոցելի խումբն են մեր
հասարակության մեջ: Կյանքը դեռ նոր է սկսվում նրանց համար, ծաղկելու,
մոտիվացվելու, ապագայի, կարիերայի մասին մտածելու իսկական ժամանակն է,
մինչդեռ ավելորդ քաշը պատնեշ է դառնում նրանց համար՝ չթողնելով
ինքնադրսևորվել: Ծայրահեղություն չի լինի, եթե ասեմ, որ ավելորդ քաշը ոչ միայն
կարող է բարդույթավորվել՝ դարձնելով աղջկան ավելի ինտրովերտ , այլ նաև
ազդել կյանքի այլ ոլորտների վրա: Ահա, հենց նրանց օգնելու և մոտիվացնելու
համար էլ բացեցի «Fat2fit» ինստագրամյան էջը:

-Ներկայումս մարդկանց շրջանում ընդունված են այն կարծիքները, որ, օրինակ
հացը, քաղցրը, մակարոնեղենը և այլ նմանատիպ մթերքները գիրացնում են:
Որպես սննդաբան՝ ինչպե՞ս եք վերաբերվում սրան. կա՞ն արդյոք գիրացնող կամ
չգիրացնող մթերքներ:

-Իրականում գիրացնող կամ չգիրացնող մթերքներ չկան. դա թյուր կարծիք է,
ուղղակի մարդկանց մեջ տարածված կարծրատիպ է: Կարելի է ընտրել այդ նույն
մակարոնեղենի, հացի ավելի առողջ տարբերակները: Տարածվել է նաև այն թյուր
կարծիքը, որ ցանկացած ածխաջուր գիրացնում է, սակայն դա այդպես չէ: Եվ այդ
թյուր կարծիքի պատճառով մենք սկսում ենք նիհարելու ժամանակ միանգամից
կրճատել ածխաջրերի քանակը, բայց շատ իզուր, որովհետև կան բարդ
ածխաջրեր, որոնք շատ կարևոր են մեր օրգանիզմի համար, և դրանց
քանակությունը կրճատել պետք չէ: Օրինակ հացը կարելի է փոխարինել
ամբողջահատիկ ալյուրից պատրաստված հացով: Ինչ վերաբերում է
մակարոնեղենին, ապա այն կարելի է պատրաստել ոչ թե ձեթի մեջ տապակելով,
հետո ջուր ավելացնելով, այլ պետք է ջրի մեջ միանգամից պատրաստել, և էլի այս
դեպքում ճիշտ է օգտագործել ամբողջահատիկ ալյուրից պատրաստված
մակարոնեղենը: Սրանք համարվում են բարդ ածխաջրեր, իսկ սովորական կամ
բարձր կարգի ալյուրից պատրաստած մթերքները համարվում են պարզ
ածխաջրեր: Ինչ վերաբերում է քաղցրին, ապա կարելի է փոխարինել այն առողջ
քաղցրավենիքներով. դրանք կարող են լինել մրգերը, հիմա շատ տարածված առողջ
քաղցրավենիքները:

-Իսկ ի՞նչ կասեք դիետաների մասին: Արդյո՞ք դրանք արդյունավետ են և չեն
առաջացնում առողջական խնդիրներ:

-Հայտնի են մի շարք դիետաներ, և ես սրանց վերաբերվում եմ վատ, որովհետև
երկարատև արդյունք չեն տալիս, միայն տալիս են ժամանակավոր օգուտ: Սրանց
արդյունքում որոշակի ժամանակ անց քաշը նորից վերականգնվում է, երբեմն
վերականգնվում է կրկնակի և ավելի շատ. դա պայմանավորված է նրանով, որ
մարդիկ մտածում են՝ «մի որոշ ժամանակ դիետա կպահեմ, կնիհարեմ, իսկ հետո
նորից կանցնեմ իմ նախկին ապրելակերպին »: Ընդհանրապես այսպիսի մի խոսք
կա. «Ոչ մի դիետա երկարաժամկետ արդյունք չի ունենա, եթե չփոխվի մարդու
գիտակցությունը»:Պետք է փոխվի մարդու գիտակցությունը և պետք է հասկանալ,
որ առողջ սնունդը դիետա չէ և դրան պետք է վերաբերել որպես ապրելակերպ:
Գոնե 80%-ով մարդու կյանքում պետք է  գերակշռի առողջ սնունդը, իսկ մնացած
20%-ը՝ բացառությունները: Պետք է առողջ փոխհարաբերություն առաջանա նաև
մեր հոգեկան մակարդակում, որովհետև, եթե անգամ մենք սնվում ենք 100%
առողջ, բայց դա անում ենք ստիբողաբար, ուրեմն այս դեպքում էլ դա օգուտ չի տա,
որովհետև սա առողջ սնունդ է ֆիզիկական մակարդակում, բայց ոչ հոգևոր
մակարդակում: Եվ որոշ ժամանակ անց մենք չենք դիմանա և կսկսենք նորից
անառողջ սնվել: Մի խոսքով՝ մենք պետք է գիտակցենք՝ ինչու է մեզ հարկավոր
առողջ սնունդը, ու երբ արդեն մենք գիտակցում ենք, որ դա անում ենք մեզ համար,
դա մեզ պետք է մեր՝ առողջ լինելու համար, մենք հասկանում ենք, որ դա մեզ միայն
օգուտ է տալու ու սկսում ենք, այսպես ասած, նրա հետ ընկերանալ, հաշտ ապրել
առողջ սննդի հետ:

-Կան մարդիկ, որ, առողջ սնունդ ասելով, հասկանում են միայն բուսական
ծագման սննդամթերքների օգտագործում, քաղցրի սահմանափակում և այլն:
Որպես սննդաբան կբացատրե՞ք, թե ինչ է իրենից ներկայացնում առողջ սնունդը:

-Առողջ սնունդը միայն բուսական ծագման սսնդամթերքը չէ: Նախ և առաջ դա
բալանսավորված սնունդն է, երբ որ մեր սննդակարգում առկա են բոլոր
մակրոէլեմենտները. Դրանք են սպիտակուցները, ածխաջրերը, ճարպերը, որոնք առկա
են բալանսավորված համակարգում: Կա սրանց համար նորմա, որը յուրաքանչյուր
անհատի դեպքում տարբեր է, բայց տոկոսներով ամենշատնը ածխաջրերն են,
որովհետև սրանք էներգիայի հիմնական աղբյուրն են: Ածխաջրեր ընտրելիս
նախապատվությունը պետք է տալ բարդ ածխաջրերին, որպեսզի
հագեցվածության զգացումըն ավելի երկար մնա: Եվ, իհարկե, առողջ սնունդը
հնարավորինս շատ մրգերի ու բանջարեղենի օգտագործումն է. բանջարեղենների
համար օրական չափաբաժինը կազմում է 400 գ ու շատ կարևոր է օգտագործել
սեզոնային բանջարեղեններ: Ինչ վերաբերում է մրգերին, ապա դրանք պետք է
օգտագործել չափի մեջ, որովհետև իրենց մեջ ֆրուկտոզա են պարունակում, և չափից դուրս  երեկոյան ժամերին օգտագործումը հավելյալ
ծանրաբեռնվածություն կառաջացնի օրգանիզմում, սակայն պետք չէ վախենալ
դրանից, որովհետև դրանք նույնպես դասվում են առողջ սննդի շարքին ու
անպայման պետք է դրանք օգտագործել: Ես խոսեցի մակրոէլեմենտներից, բայց
կարևոր են նաև միկրոէլեմենտներ (վիտամիններ, միներալներ): 
Մակրոէլեմենտներով հարուստ սնունդ օգտագործելիս միաժամանակ կստանանք
նաև բավարար քանակությամբ միկրոէլեմենտներ: Օրինակ, եթե մենք ուտում ենք
արագ սննդից ինչ-որ բուրգեր, այնուհետը  200-300 գ բանջարեղենային
աղցան, 100-150 գ հնդկահավ և ինչ-որ ձավարեղեն, ապա, եթե երկուսն էլ նույն
կալորիականությունն ունենան, միևնույնն է, առաջինի դեպքում մենք ստանում ենք
նվազագույն  քանակությամբ միկրոէլեմենտներ, իսկ երկրորդի դեպքում՝ բազմազան
միկրոէլեմենտներ:

-Եվ որպես վերջին հարց՝ ի՞նչ խորհուրդ կտաք ավելորդ քաշ ունեցող մարդկանց,
ովքեր վատ են զգում դրանից և ցանկանում են նիհարել:

-Նախ և առաջ պետք է սկսենք գիտակցել, թե արագ սնունդ ուտելով ուր կգլորվենք,
հասկանանք, թե որն է ավելի կարևոր՝ ուտելիքը՞, թե՞ առողջությունը, և արտաքին
տեսքը: Պետք է հասկանալ՝ ապրում եք ուտելու, թե՞ ուտում եք ապրելու
համար: Ու այս հարցերին պատասխանելով՝ արդեն պետք է հասկանալ, արդյո՞ք
ձեզ համար կարևոր է առողջ սնունդը, թե՞ դուք ձեզ երջանիկ եք զգում անգամ
100 կգ լինելով, իսկ եթե դուք ձեզ վատ եք զգում ավելորդ քաշից, ապա առավել ևս
այդ հարցերին պատասխանելով պետք է սկսել փոխել ապրելակերպը և առողջ
կյանք վարել: Նիհարելիս առաջին տեղում պետք է լինի առողջությունն ու
գիտակցումը՝ ինչ խնդիրների կարող է հանգեցնել ճարպակալումը: Ավելի առողջ
մարմին ունենալը ձեզ պետք է ոգևորի, իսկ հետո, երբ կորցնեք ձեր առաջին 5
կիլոգրամը, և ձեր նոր արտաքինը համեմատեք ձեր հին նկարների հետ, դուք
ինքներդ կդառնաք ձեր մոտիվացիայի աղբյուրը, այլ ոչ թե լողազգեստներով
մոդելները, դուք հավատալու եք ձեր ուժերին և այդ ժամանակ ոչինչ չի կարող ձեզ
կանգնեցնել: